Ik studeerde criminologie. Een aantal medestudenten ging elke week op dinsdagavond een uurtje praten met gedetineerden in de Bijlmerbajes, die toen net geopend was (“in gebruik genomen” is misschien een betere term bij een gevangenis). Om een of andere reden vond ik dat toen geen nuttige tijdsbesteding. Waarom zou je met criminelen praten als je ook een criminologieboek kan lezen, nietwaar? En bovendien had ik het te druk met The Dutch. Dat veranderde, toen een van mijn studievrienden mij in de collegezaal aanschoot. Hij vertelde dat de gitaarleraar, die ook op dinsdagavond les gaf in de bajes, ermee ging stoppen. Hij zocht een vervanger. Of dat niet iets voor mij was? Ik zou er zelfs voor betaald krijgen. Opportunistisch als ik ben liet ik me overhalen om de volgende dinsdag mee te gaan met het praatgroepje. Dan kon ik gelijk kennismaken met de gitaarleraar en zijn klasje.
Met mijn Spaanse gitaar balancerend op mijn stuur fietste ik die dinsdagavond richting Wenckebachweg. Al snel doemden de zes naargeestige torens van de Bijlmerbajes op die als bleke tralies de grens tussen Amsterdam en Diemen markeren. Ik reed het terrein op en passeerde de eerste huizen en administratiekantoren. Ruim op tijd voor de les melde ik me bij de bewakingsloge. Twee geüniformeerde bewaarders namen mij vorsend op vanachter gepantserd glas. Overal hingen camera’s. Terwijl ik mij afvroeg of ik een grap kon maken (“Hallo, ik zou graag willen inchecken”) kwam een man met een gitaartas op zijn rug binnen. Hij lachte de bewaarders toe. “Hé vrienden, dit is Hans, hij komt mij misschien vervangen!” Terwijl de bewaarders de benodigde formulieren in gereedheid brachten schudde de man mij de hand en stelde zich voor als Martin, de gitaarleraar. Nadat ik de formulieren had ingevuld en mijn paspoort was gekopieerd werden de glazen deuren een voor een electronisch geopend. Ik volgde Martin, die zich hier zo te zien kind aan huis voelde. Hij praatte honderduit.
“Ik begreep dat jij in een band speelt. The Dutch of zo? Je zal wel merken dat het niveau hier heel wisselend is. Voor de meesten is het afleiding.” Martin haalde zijn schouders op. “Niks mis mee. Af en toe heb ik er een die echt gitaar wil leren spelen.”
We liepen door de centrale gang die de zes torens verbindt. “Ze noemen dit de Kalverstraat”, zei Martin. Hij hield stil bij de ingang van de tweede toren. “Hier is ’t, Huis van Bewaring De Schans, we moeten op de tweede zijn”.
Een vrouwelijke bewaarder begeleide ons naar een verdieping die kennelijk dienst deed als recreatieruimte. Door het raam van een van de kamers zag ik mijn medestudenten druk in gesprek met vier of vijf mannen. Geen Lombroso-types, stelde ik als tweedejaars criminoloog enigszins teleurgesteld vast. Het waren gewone kerels, zonder doorlopende wenkbrauwen, lage voorhoofden en oorbellen. In het lokaal ernaast pakten Martin en ik onze gitaren uit. “O ja, niet gelijk vragen wat ze gedaan hebben, ook al ben je daar nieuwsgierig naar”.
Opeens was de ruimte gevuld met lichamen en gitaren. Martin stelde mij voor. “Dit is Hans, hij komt mij misschien vanaf volgende week vervangen.” “Te gek man,” lispelde een jongen met een gebit als een emmentaler kaas, “Ken je Jethro Tull?”
Martin haalde een papieren zak tevoorschijn. “Omdat ik vandaag voor het laatst ben heb ik koekjes meegenomen!”
“Te gek man”, riep een paar gitaarstudenten in koor, “Hasjkoekjes!” Ik keek Martin aan. Die trok een grimas. “Nee mannen, helaas, het zijn banketbakkerskoekjes. Ook lekker!”
Zichtbaar teleurgesteld zochten de leerlingen hun stoel op. Een enkeling griste een koekje uit de zak.
“Zullen we beginnen waar we gebleven waren, House Of The Rising Sun?” lachte Martin onverstoorbaar, en hij sloeg bij wijze van aanmoediging het A mineur akkoord aan.
Die avond besloot ik gitaarleraar te worden in de Bijlmerbajes. En ik nam mij voor dat mijn eigen afscheid, te zijner tijd, anders zou verlopen.
Lees verder: Spacecake
22 december 2015